A tak to się robi w Mumbaju...

A tak to się robi w Mumbaju...

Wyruszając do Indii wiedziałyśmy, że będziemy musiały się zmierzyć z inną kulturą, mentalnością oraz tysiącem odmiennych elementów budujących codzienność. Podstawowe różnice były nam znane, część wyczytałyśmy z książek, ale... Jesteśmy tu szósty miesiąc i niemal codzienne coś przyprawia nas o zdziwienie, szok, czasem frustrację i gniew. Ostatnio po chwilowym kryzysie, uczymy się brać wszystko na wesoło. Bo co tu robić? Płakać nie będziemy. Jesteśmy tu w końcu na własne życzenie.

            Lista rzeczy, które w Mumbaju robi się inaczej niż w krajach Europy i przypuszczalnie Ameryki też, jest ogromnie długa i ciągle się powiększa. Jest jednak kilka „perełek”, które wywołały efekt otwartej buzi, konsternacji, śmiechu, reakcji „ale jak to?” lub złości.

1. Angielski

Każdy kraj nie anglojęzyczny ma swoje „brzmienie“ tego języka. Angielski w wykonaniu mumbajczków jest przez ekspatów nazywany „hingielskim“. Nasza przygoda z nim zaczęła się o poranku 18.03.2013, gdy szukałyśmy hotelowej restauracji. A było to tak...

Chcąc wykazać się znajomością angielskiego i zrobić dobre wrażenie podchodzę do pani stojącej w recepcji i wyuczoną, jeszcze w podstawówce, nad wyraz poprawną regułką pytam:

- „Dzień dobry, byłaby pani tak uprzejma i powiedziała mi gdzie znajduje się restauracja?“

- „Tretrol.“ - Odpowiada mi dziwnie trzęsąc głowa.

Zupełnie nie wiem, o co chodzi, więc powtarzam przywitanie i pytanie. Reakcja recepcjonistki jest dokładnie taka sama jak poprzednio - machanie głową i magiczne słowo „tretrol“. Zaczynam marszczyć brwi i przewracać oczami, bo mi kobieta po hindusku odpowiada, kiedy ja po angielsku do niej mówię. Biorę oddech i pytam jeszcze raz, w lekko zmienionej formie:

- „Proszę mi powiedzieć, gdzie jest restauracja.“

- „Tretrol“- odpowiada ponownie i z uśmiechem.

Wyrywa mi się krótkie i spontaniczne „hahahaha“. Spoglądam na Kwiatka, szukając pomocy. Po jej minie widzę, że rozumie tyle, co ja, i że chyba nie tędy droga.  Postanawiam zatem pozbyć się skomplikowanych konstrukcji i pytam jak Kali.

- „Restauracja. Gdzie?“

-„Aciacia..., tretrol“- uparcie odpowiada mi z tym samym uśmiechem i dziwnym ruchem głowy.

Próbuję jeszcze z trzy razy, ale efekt za każdym razem jest taki sam:

1-    dziwny ruch głową

2-     aciacia

3-    tretrol.

Nie poddaję sie jednak. Jedyne, co mi przychodzi do głowy to łopatologia i język migowy.

- „REEEESTRAAURAAACJAAA, JEŚĆ“ - mówię wolno i wyraźnie, wykonując ruchy imitujące wkładanie czegoś do buzi i przeżuwanie.

Recepcjonistka odwdzięcza mi się tą samą strategią. Wyciąga przed siebie trzy palce i wolno odpowiada:

- „TREEE TROOOL“

-„ Aaaaaaa“, w końcu załapuję.  „Znaczy się ferd flor?“ (3rd floor/ trzecie piętro)

- „Jes. Tre trol“- odpowiada optymistycznie.  J J J J J

Dławiąc się ze śmiechu wbiegamy do windy i jedziemy na „Tretrol“, na pierwsze hinduskie śniadanie.

Do dzisiaj mam tak, że z niektórymi hindusami wolę pisać niż rozmawiać.

Mniej więcej tak rozumiem "hingielski"

2. Ruch głową

W Polsce przyzwyczaiłyśmy się, że pionowe kiwanie głową to odpowiedź twierdząca. Gdy chcemy czemuś zaprzeczyć to nią kręcimy od prawej do lewej lub odwrotnie. Ale nie w Indiach. Tu wszystko można wyrazić przez poruszanie nią od ramienia do ramienia, jakby się chciało uszami ich dotknąć. Może to oznaczać „tak”, ale nie musi. Bywa, że jest oznaką zawstydzenia, odmową lub gestem wykonywanym, gdy się nie rozumie, co mówi rozmówca. Ten specyficzny ruch głową jest jedną z rzeczy, która Nas czasem doprowadza do szaleństwa. Nigdy nie wiemy, co Oni chcą przez to powiedzieć, szczególnie, że często nic nie mówią. Ewentualnie słynne: „Aaa, aciacia”. Zabawne, z perspektywy czasu wydają mi się nasze próby łapania taksówek. Byłyśmy przekonane, że wszystkie odmawiają nam wykonania kursu. Pytałyśmy się taksówkarza czy nas podwiezie, on poruszał głową, a my odchodziłyśmy szukać kolejnego. I tak po kolei cały sznureczek. Hahahahaha… („Dziwne te białe. Mówisz, że tak, niech wsiadają, a one odchodzą. Taka scena.”) Niejednokrotnie w restauracjach na pytanie, czy jest kurczak (a to jedno z kluczowych pytań w indyjskich knajpach), kelner zamiast werbalnego „Yes”/„No” tylko trząsł po swojemu głową. Zdarzyło nam się krzyczeć: „To tak, czy nie?”. Odpowiedź była do przewidzenia - ruch głową (kiedyś to nagram…).

3. Pojęcie czasu

Dla Hindusów czas wydaje się być pojęciem abstrakcyjnym. Większość z nich wierzy w to, że ma co najmniej kilka żyć . Nie ma, po co się spieszyć. Pojęcie „spóźnienie” chyba nie istnieje bo bycie niepunktualnym to standard. Mają na to jedną odpowiedź:  „Aaaaa, aciacia, no problem!”. Tylko, że problem bywa ogromny, przynajmniej dla mnie.  Ich 10 minut może spokojnie zmienić się w godzinę. Czasem tłumaczą się korkami. (Ale ja też w tych korkach stoję i się nie spóźniłam.) Mój najdłuższy czas oczekiwania na kogoś trwał 5 godzin! Moje zdenerwowanie można sobie wyobrazić… Obecnie po 1,5h wracam z wk….. do domu.

4. Ruch na ulicy

Kosmos, bajka, gra komputerowa. Tymi słowami bym opisała ruch na ulicy. Samochody, motocykle, riksze, taczki, ciężarówki, busy, autobusy, rowery, ludzie, krowy, pałętające się dzieci, żebracy. Wszystko to pędzi, idzie, stoi, a czasem śpi. Światła nie istnieją, a nawet jak są, to nie mają znaczenia. Każdy porusza się jakimś dziwnym, znanym tylko sobie sposobem. Czasem pod prąd, czasem w poprzek, na czwartego, po chodniku (jeśli jest), milimetry od siebie, byle do przodu. Wielki chaos, a zarazem porządek. Wszystko to przy dźwięku wiecznie brzmiących klaksonów. Można oszaleć. (Pierwsze dni były wielkim szokiem i wszelkie wyprawy, choćby do sklepu, napawały nas strachem.)

Widok z naszego okna na świeżo otwartą autostradę.
Dwa znaki zakazu i... jedziemy pod prąd.

Jest wesoło :)

5. Świadczenie usług

To jest chyba mój „ulubiony dział zaskoczeń.”. Wszystko jest a’la usługą. Takie przynajmniej są nasze odczucia. Historię z manikiurem oraz fryzjerką już opisywałyśmy. Teraz czas na kolejne historie, w których doszukiwałyśmy się logiki…

Mi światła nie udało się włączyć.
Nie ma takiej możliwości, przełączniki są płaskie. Na dotyk też nie działają...

    Ostatnio będąc na planie zostałam poparzona lokówka.
Miałam szczęście, jednej dziewczynie spalili włosy. 

a) stolarka

            Do dzisiaj, patrząc na nasze drzwi oddzielające duży pokój od reszty mieszkania, zastanawiam się, jak to możliwe. Czy w jakimkolwiek innym kraju specjalista obrałby właśnie taką drogę działania?

Wszystko zaczęło się od klamki. Najzwyczajniej w świecie popsuła się/zacięła.

Jako że nie miałyśmy śrubokręta, by ją odkręcić i same podołać przeszkodzie, zadzwoniłyśmy do właściciela lokum. Ten przyszedł tylko ze swoimi rękoma. Kika razy ponaciskał klamkę, popchał drzwi i stwierdził, że rano przyśle specjalistę. Trochę nas swoją decyzją zaskoczył, ale tu wszyscy robią wszystko za ciebie, więc czemu nie przysłać specjalisty, by odkręcił klamkę…

Najgorsza w tym wszystkim była wizja czekania na niego do rana. Za zamkniętymi drzwiami mieściły się dwie łazienki, sypialnia, kuchnia… A jeść? A potrzeby fizjologiczne? A spać?

Następnego dnia, około 10-tej rano pojawił się specjalista. Wytłumaczyłam mu, że klamka się zacięła i, że proszę o odkręcenie jej. (Wydawało mi się, że nie rozumiał angielskiego.) Padło „Aaa, aciacia, no problem” i pan szybko zabrał się do pracy. Tak samo jak właściciel pooglądał drzwi, ponaciskał klamkę i wyjął z torby dłuto! Trochę mnie to zdziwiło, ale grzecznie usiadłam koło Kwiatka na kanapie i czekamy na to, co będzie się działo. Ku mojemu przerażeniu specjalista zaczął odrywać listwę wokół szyby. Poderwałam się na równe nogi i wykrzykuję: „No, no, no, no”. Pokazuję mu, że tylko klamka nie działa, i że ma ją odkręcić i zostawić szybę w spokoju. Stolarz podniósł ręce do góry i pomachał niby na znak, że mam się uspokoić i że on wie, co robi. Nie obyło się bez dodania: „Aaaaa, aciacia”. Wizja płacenia właścicielowi za rozwalone drzwi trochę mnie sparaliżowała, ale Kwiatek mnie uspakajała mówiąc, że przecież to on sam go wezwał. Wróciłam więc grzecznie na miejsce. Patrzymy dalej. Po pierwszym wyłamanym fragmencie drzwi ponownie biegnę do kolesia i pukam charakterystycznie palcem w głowę, bo nienormalne mi się wydaje, co on robi. Próbuję jeszcze raz, ale już z nerwami, mu przekazać, by tylko śrubokrętu użył i klamkę wymienił. Kwiatek robi wszystko, by mnie uspokoić, a stolarz z tępym wyrazem twarzy macha głową i powtarza „no problem, no problem”. Odpuszczam…

Przez 30 minut z otwartymi buziami obserwujemy, jak koleś odrywa listwy okalające szybę, znajdującą się pośrodku drzwi. Przy dolnej i bocznych jeszcze się starał, ale że szło za długo to górną postanowił pokawałkować. Co chwilę spoglądamy na siebie i śmiejemy się nerwowo. Ja tylko czekam na moment, w którym szyba poleci.

Na szczęście udało się bez tragedii - jedynie lekko pękła. Niefrasobliwy stolarz wyciągnął ją, otworzył drzwi naciskając klamkę z drugiej strony.

- „Ok?” padło pytanie.

Parzę na niego ze wzrokiem mordercy i jak na ostatniego debila. Ostentacyjnie zamykam drzwi udowadniając mu, że po zamknięciu nadal nie można ich otworzyć z naszej strony i że trzeba usunąć klamkę. Reakcja do przewidzenia. Ruch głową, „aaaa aciacia, no problem”. Nie wytrzymuję napięcia i idę do kuchni zrobić nam herbatę. Kiedy wracam klamka jest odkręcona, a pan bawi się „puzzlami”, które dłutem stworzył. Próbuje dopasować odpowiednie fragmenty listwy do siebie i przykleić klejem.

Tym sposobem mamy w domu nowy witraż listewkowy i nowa klamkę.

Wymiana klamki.

New Art- "witraż listewkowy"

b) krawiectwo

Idąc na plan filmowy, zostałam poproszona o przyniesienie własnych jeansów. Tak się złożyło, że tydzień wcześniej w dwóch, na trzy metalowe guziki, odpadły mi „główki”. Pozostawało mi pozbyć się resztek guzików. Uporanie się z jednym z nich zajęło mi ponad półgodziny.  Postanowiłam nie męczyć się dalej i zabrać spodnie na plan, a następnie poprosić obecnych tam krawców, by mi pomogli. Tym bardziej, że mają profesjonalny sprzęt. Dałam im spodnie, powiedziałam, o co chodzi oraz pokazałam moją pracę, by wszystko było jasne. Pan mądrze pokręcił głową, powiedział, że nie ma problemu i zniknął. Nie zdążyłam nawet zmienić koszulki, gdy już wrócił z moimi spodniami. Wysunął spodnie przed siebie i z dumą zapytał.
- Tak jest dobrze?

Moim oczom zamiast zgrabnie usuniętej resztki guzika ukazała się wielka dziura! 

Moje ukochane jeansy...

Po prostu wyciął resztki nożycami. Spojrzałam na kolesia z niedowierzaniem, przeklinając pod nosem. Pokazując mu różnice między moim, a jego stylem pozbycia się guzika, czułam się osamotniona. Pan zupełnie nie rozumiał mojego niezadowolenia. Był zdziwiony, że może mi się coś nie podobać. W szoku, przez zęby, wymamrotałam tylko ciche „do widzenia” i z podkulonym ogonem, poszłam na plan. Plułam sobie w brodę, że szkoda mi było poświęcić 30 minut, by to dobrze zrobić. Więc teraz mam. Super dziurę w super spodniach. A’la krawiectwo. Usunąć guzik? Proszę bardzo… Wyrwać, wychamrać, wyciąć czy może odpruć? Jak to się stanie, to bez znaczenia. Liczy się osiągnięcie celu. Chciałaś nie mieć guzika, nie masz… „No problem.”

To jest toaleta damska. Zostały jeszcze dwa wolne miejsca

Ostatnio, będąc na kolejnym planie, patrzyłam, jak Hindusi skaczą, rysują i śmiecą w wartym setki tysięcy dolarów zabytkowym aucie. Doszłam wówczas do wniosku, że nic, co doczesne nie ma dla nich wartości. Mogą znać cenę danego przedmiotu, ale wartość, w ich wyobrażeniu, jest zerowa.  

I tak chyba było w przypadku moich spodni L.

6. Serwis

            W Mumbaju wszystko robi się długo. Poczynając od herbaty w hotelu po załatwianie prostych dokumentów: np. wyznaczony przez firmę przedstawiciel telefonii komórkowej załatwiał Kwiatkowi kartę i uruchamiał ją przez dwa tygodnie. Mi zajęło to 24 godziny… Nie wspomnę już o tutejszym dowodzie osobistym, na który Kwiatek czeka już 6 miesiąc.

Pamiętam też, jak w hotelowej restauracji, za każdym razem czekałyśmy na napoje około 30 minut. Składałyśmy zamówienie, kelner je przyjmował, po czym stał dalej tak, jak stał. Gdy powtarzałyśmy prośbę w nadziei, że się ruszy od razu, zawsze odpowiadał nam kiwaniem głową i „aaaaa, aciacia”. Ostatnio lektura jednego z ekspackich blogów nas oświeciła. Autor pracuje w knajpie. Sytuacja wyglądała następująco. Zwrócił się do pomocnika z prośbą:

- Zrób to i tamto.

-  Aaaa, aciacia - pada odpowiedź i koleś stoi dalej

- Słyszałeś mnie? Zrób to i tamto.

- Aaaaaa, no problem, - i dalej się nie rusza

- Zrób to!!!

- Ale ja tu jestem sam.

- No przecież widzę, że tu nikogo innego nie ma, dlatego ciebie proszę.

- Ale ja wierzę w pracę zespołową….  

A tak serwuje się koktaile.

W tym hotelu chociaż informują :)
Godzina czekania na jedzenie, 20 minut na napoje.

Na koniec anegdota. Jakiś czas temu, na evencie, zamówiłyśmy ze znajomą dwie czarne kawy. Po 1,5 godzinie otrzymałyśmy zimne herbaty z mlekiem. Śmiać się czy płakać? Oto jest pytanie.

 

7. Transport miejski

Tego widoku nie da się opisać, to trzeba zobaczyć/przeżyć. Nim pociąg wjedzie na stację część osób zdąży już z niego wyskoczyć lub wskoczyć. Najgorsze jednak zaczyna się tuż po zatrzymaniu cudownego wehikuł.  Czasem wygląda to, jak walki sumo: wychodzący kontra wchodzący. W godzinach szczytu wcale nie jest łatwo. Kilka razy, zdarzyło mi się nie wysiąść i przejechać stację. Ale było to na samym początku, kiedy jeszcze nie wiedziałam, że istnieje złota reguła. Ustawić się po odpowiedniej stronie pociągu, a potem napierać, ile się da. Czasem też wspomagać łokciami. Ostatnio trochę mnie poniosło. Jak prawdziwy wojownik pchałam wszystkich wsiadających wykrzykując „najpierw ja muszę wysiąść“. W efekcie jedna z pasażerek została przewrócona. Bywa.

Patrząc na całą akcję pociagową, trudno znaleźć wytłumaczenie dla takiego zachowania (jak i dla wielu innych zachowań Hindusów, chociaż próbowałyśmy…) W pierwszej chwili stwierdziłyśmy, że musi stać za tym wygoda i chęć zajęcia „miejsca przy oknie“.  Ale nie, walka o miejsce, z narażeniem życia nie ma sensu, szczególnie, gdy podróż trwa maksymalnie godzinę. (Pamiętam lata 80/90 w Polsce, gdy w sezonie letnim trzeba było wrzucać swoje bagaże przez okna i walczyć o miejsca w pospiesznych relacji Gdynia- Zakopane. No, ale 12 godzin na stojąco to trochę inna perspektywa i nikt nie wyskakiwał, gdy pociąg jechał). Poza tym część pasażerów po tym, jak już wskoczy albo wepcha się do środka pojazdu od razu ustawia się do wyjścia... ???? Część w napięciu przejeżdża tak nawet kilka przystanków.

Kolejna nasza teoria zawierała element rozrywki. Że to takie urozmaicenie dnia… Trochę adrenaliny - zabawa w „kto pierwszy, ten lepszy“. Bywało, że czekając na właściwy pociąg, podziwiałyśmy kaskaderskie skoki. Wypatrywałyśmy bohatera/bohaterkę pociągu i bawiąc się do łez wykrzykiwałyśmy „pierwszy“, „pierwsza“ J.  Tajemniczość tego fenomenu spowodowała, że nie powstrzymałam się i pewnego razu też wyskoczyłam. Niestety, oddałam się chwili i zupełnie nie myśląc, rzuciłam się przed siebie, czyli prostopadle do kierunku jazdy, a nie zgodnie z nim. Efekt był oczywisty. Siła odśrodkowa powaliła mnie na ziemię. Obolała, w ekspresowym tempie zgrabnie się pozbierałam, uśmiechając przy tym głupio, że niby tak miało być. Radosnym truchtem pobiegłam za filar, by się ukryć, pojęczeć z bólu i oszacować straty. Efekt Lełko-skoku? Podarte spodnie, obdrapana ręka, rozwalone kolano i obita kostka.  Ale wyskoczyłam J.  Śmiało mogę powiedzieć, że nic, co mumbajskie nie jest mi obce. That’s how we do it...

Gotowi, do startu...
W tle widać jadacy pociąg, idącego pana oraz spokojnie bawiące się w "piaskownicy śmieci" dzieci.